قواعد نوشتن وصیت نامه

همه‌ ی انسان‌ها برای تصمیم‌گیری درباره‌ی حقوق و اموال خود پس از مرگ، باید با قوانین نوشتن صحیح وصیت نامه آشنایی داشته باشند. هدف ما هم در این مقاله آشنایی شما با قواعد نوشتن وصیت نامه است.

وصیت نامه  چیست

وصیت نامه برگه ای است که فرد در هنگام حیات خود ، اموال خود را بر روی آن برگه می نویسد تا زمانی که فرد به ملکوت اعلی پیوست فرزندان و وراث وی، از نوع تقسیم ارث با خبر شوند. وراث فقط شامل همسر و فرزندان متوفی نمی شود چون گاها ممکن است فردی دارای فرزند و همسر نباشد در این صورت خواهر و برادر و پدر و مادرش ، وراث می شوند، و اموال طبق قواعد قانونی بین وراث تقسیم می شوند.

یکی از امتیازات تنظیم وصیت نامه این است که تا زمان حیات خود می‌توانیم آن را تجدید و اصلاح کنیم.

 نوشتن وصیت نامه به سه طریق انجام می‌ گیرد که هر کدام از لحاظ تشریفات تنظیم، قدرت اثبات و اعتبار با دیگری متمایز است. و هر وصیتی به غیر از سه روشی که در ادامه بیان می‌ کنیم، تنظیم شود اعتبار قانونی نخواهد داشت.

انواع وصیت نامه

سه نوع وصیت نامه وجود دارد. عبارتند از:

1. وصیت نامه رسمی
2. وصیت نامه خود نوشت
3. وصیت نامه سری

1-وصیت نامه رسمی

نوشتن وصیت نامه‌ی رسمی به مانند دیگر اسنادی است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند و حتی افرادی که توانایی خواندن و نوشتن ندارند نیز می‌توانند از این نوع وصیت نامه استفاده کنند. به دلیل ثبت وصیت نامه‌ی رسمی در دفاتر اسناد رسمی، نگرانی‌های ناشی از مفقود شدن یا از بین بردن وصیت نامه از میان می‌رود.

2-وصیت نامه خود نوشت

در وصیت خود نوشت، وصیت‌کننده باید تمام متن وصیت را به خط خود نوشته باشد تا در دادگاه اعتبار قانونی داشته باشد. به همین دلیل شخص بی‌سواد یا شخصی که به سبب فقدان بینایی، توانایی نوشتن ندارد نمی‌تواند وصیت خودنوشت تنظیم کند. و در نگارش چنین وصیت نامه‌ای امکان وکالت دادن به شخص دیگری وجود ندارد. وصیت‌کننده حتما باید تاریخ روز، ماه و سال را به خط خود در وصیت نامه درج کند تا چنانچه وصیت نامه‌های متعددی از او موجود بود، آخرین نسخه‌ی وصیت نامه مشخص باشد زیرا آخرین اراده و فقط آخرین وصیت نامه‌ی وصیت کننده دارای اعتبار است.

اگر وصیت‌کننده در حضور مأمور وصیت نامه‌ی خویش را امضا کند در صورت لزوم می‌تواند به‌عنوان یک سند رسمی تلقی شود و ارزش آن را داشته باشد.

3-وصیت نامه سری

وصیت نامه‌ی سری برخلاف وصیت خودنوشت به خط هرکسی می‌تواند باشد اما در نهایت حتما باید به امضای شخص وصیت‌کننده برسد و طبق قانون باید به اداره‌ی ثبت محل اقامت وصیت‌کننده یا در مکانی که آیین‌نامه‌ی وزارت دادگستری تعیین می‌کند به امانت سپرده شود.

طبق قوانین امور حسبی، شخص بی‌سواد نمی‌ تواند وصیت نامه‌ ی سری تنظیم کند.

وصیت چند نوع است

• وصیت شفاهی
• وصیت تملیکی
• وصیت عهدی

وصیت شفاهی

یکی از تشریفات تنظیم وصیت نامه کتبی بودن آن است اما در موارد اضطراری مثل جنگ و زلزله که نمی‌ توان تشریفات نوشتن وصیت نامه را رعایت کرد، شخص می‌تواند در حضور دو شاهد به‌ طور شفاهی وصیت کند و یکی از شاهدان باید مفاد وصیت را با تاریخ روز و ماه و سال تنظیم کند و به حضور حضار برساند. اما اگر وصیت‌ کننده تا زمان عادی شدن شرایط محیط در قید حیات باشد، باید وصیت نامه‌ ی خویش را با تشریفات صحیح قانونی تنظیم کند.

وصیت تملیکی

گاهی شخصی مال یا منفعتی از مال خویش را در وصیت نامه‌ ی خود برای دیگری وصیت می‌ کند، که به این نوع وصیت تملیکی می‌ گویند. طبق این نوع وصیت نامه، اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملک دیگری در می‌ آید.

وصیت عهدی

گاهی شخص وصیت‌کننده از شخصی می‌خواهد تا عملی را برایش انجام دهد مثلا وصیت می‌کند که بعد از مرگش بعضی از اموالش را وقف کند یا بدهی‌ های وی را پرداخت کند این نوع وصیت در اصطلاح حقوق وصیت عهدی خوانده می‌ شود.

کسی که مجری انجام وصیت قرار می‌گیرد در زمان زنده بودن وصیت کننده می‌تواند با این وصیت مخالفت کند و نپذیرد اما پس از مرگ وی، مجری باید به انجام آنچه که موضوع وصیت متوفی بوده عمل کند.

زمان نوشتن وصیت نامه

هیچکس از زمان فوت خود خبر ندارد و نمی داند چه روز و چه ساعتی دار فانی را وداع می گوید. این ندانستن باعث می شود ما تا همیشه این هول و هراس را در مورد مرگ داشته باشیم. به گفته پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) بهتر است به حساب خود رسیدگی کنیم، پیش از آنکه به حسابمان رسیدگی شود. برای بررسی اعمال و حساب خود ابتدا باید اعمال عبادی و اجتماعی خود را از همه ابعاد بررسی کنیم.

اعمال اجتماعی چیست؟ اعمال اجتماعی همان بدهی هایی است که فرد وصیت کننده باید به آنها توجه داشته باشد. فرد قبل از مرگ باید مهریه همسر، خمس، حق الناس و یا امانت هایی که بر گردن دارد را ذکر کند و بنویسد.

وصیت کننده می‌ تواند مطالبات و طلب‌ های خود را نیز در وصیت قید کند. زیرا مطالبات به نوعی از حقوق بازماندگان خواهند بود. با قید در وصیت نامه، پس از مرگ متوفی به آن رسیدگی می‌ شود.

در آخرین بخش از نوشتن وصیت نامه نیز وصایای اخلاقی آورده می‌ شود که در آن توصیه‌ هایی به بازماندگان داده می‌ شود. عموما این بخش در وصیت نامه افراد بزرگ و مهم بیشتر به چشم می‌ خورد و بازخورد خبری و رسانه‌ای پیدا می‌ کند.

نکات قابل توجه هنگام نوشتن وصیت نامه

در اینجا به همه نکاتی که که فرد وصیت کننده باید قبل از نوشتن وصیت نامه به آن توجه داشته باشد، برایتان آورده ایم. این نکات قابل توجه عبارتند از:

• آنچیزی که وصیت می شود باید ارزش پولی و مالی داشه باشد.
• آن چیزی که وصیت می شود باید منفعت عقلایی داشته باشد.
• آن چیزی که وصیت می شود لازم است غیرمشروع نباشد بنابراین وصیت در موضوعاتی مانند مواد مخدر و مشروبات الکلی باطل است.
• چیزی که وصیت می شود باید قابل انتقال به غیر باشد یعنی قابل معامله باشد.
• اموال عمومی و موقوفه به هیچ عنوان نمی توانند مورد وصیت قرار گیرند.
• آن چیزی که در حال وصیت است باید به نام وصیت کننده باشد. در غیر اینصورت باطل است. یعنی مال و اموال دیگری را نمی توان وصیت کرد.
• مالی را که در آینده به وجود می‌ آید می‌ توان وصیت نمود مثلا میوه‌ ی درختی را که بعدا ثمره می‌ دهد را می‌ شود وصیت کرد.
• وصیت‌ کننده باید دارای کمال (عقل و بلوغ) باشد و از روی اختیار وصیت کند. وصیت شخص مُکره صحیح نیست.
• در تنظیم وصیت نامه شخص باید بداند که بعضی از واجبات را مانند حج واجب شده و بدهکاری حقوقی همچون خمس و زکات و مظالم، که ادا کردن آنها واجب است باید از اصل مال پرداخت شود.
• وصیت کننده نمی‌تواند وراث را از همه‌ی ارث محروم كند؛ شخص وصیت کننده نمی‌تواند تمام اموال خود را به یک نفر ببخشد یا یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند و اگر چنین کاری انجام دهد وصیت نامه‌ی وی فقط تا ثلث اموالش صحیح و نافذ است. در صورت وصیت کل اموال، اگر دیگر وراث با وصیت نامه مخالفت کنند، مفاد وصیت نامه نسبت به دو سوم دیگر صحیح نیست. طبق این اساس هر شخص تا یک سوم اموال خویش را به هر نحوی که بخواهد می‌‌تواند وصیت کند و پس از فوت شخص، دو سوم دیگر اموال طبق قانون ارث، میان ورثه تقسیم می‌شود.

نکته! توجه! نکته‌ ی مهم در این قسمت این است که ابتدا بدهی شخص وصیت کننده باید تسویه شود و سپس باقی اموال بین ورثه تقسیم می‌ شود.

عنصر های مهم در وصیت نامه

با تنظیم وصیت نامه، فرد تکلیف اموال و دارایی خود را برای امور شرعی و شخصی خود بعد از وفات تعیین کرده و بنابراین وصیت نامه عمل حقوقی است که به موجب آن وصیت کننده در اموال یا حقوق خود برای بعد از مرگ تصرف می کند.

1. موصی : یعنی وصیّت کننده، کسی است که می تواند در وصیّت تا ثُلث (یک سوم اموالش) اموالش وصیت نماید.
2. موصی له : اشخاصی که وصیت کننده برای آن‌ ها سهمی از ثُلث اموالش معیّن کرده موصی لَه هستند (یا به عبارتی وراث=ورثه ها). موصی له نیز باید واجد دو شرط باشد تا وصیّت صحیح و نافذ باشد؛ یکی موجود بودن در هنگام وصیت و دوم اهلیت تملک داشتن.
3. موصی به : موصی به عبارت از اموال و دارایی که مورد وصیت قرار می گیرد و ممکن است عین باشد یا منفعت.
4. وصی : وصی در لغت مجری  و عامل به وصیّت است و در عمل کسی است که باید به وصیت عمل کند.

سخن پایانی

بالاخره می دانیم که وصیت نامه یکی از مهمات زندگی یک فرد است. که در زمان حیات خود باید بنویسد. ما در این مقاله در مورد قواعد نوشتن وصیت نامه صحبت کردیم. اما چیز دیگری بنام سنگ مزار یا همان سنگ قبر وجود دارد که بعد از اینکه فرد دار فانی را وداع گفت بازماندگان او برای متوفی، باید سنگ مزاری در نظر گرفته و خریداری کنند. سنگ مزار از سالیان گذسته تا به امروز مورد استفاده همگان قرار گرفته و مردمان از سنگ قبر به نماد یاد آور نام و نشانی شروع حیات و اتمام حیات مردگانشان استفاده می کنند.

پس قبل از خرید بسته به نیاز خود می توان انواع مقالات در مورد سنگ ها را مورد مطالعه قرار داد تا بهترین انتخاب را انجام دهیم.